پیوند ریه یک عمل جراحی بزرگ و پیچیده است که طی آن، یک یا هر دو ریه‌ی بیمار که به شدت آسیب دیده‌اند، با ریه‌های سالم از فرد اهداکننده جایگزین می‌شوند. این عمل زمانی مطرح می‌شود که تمام روش‌های درمانی دیگر برای بهبود عملکرد ریه‌ها بی‌اثر بوده‌اند و بیمار در مراحل پیشرفته نارسایی ریوی قرار دارد. هرچند این عمل می‌تواند جان بیمار را نجات دهد، اما با چالش‌ها و مراقبت‌های ویژه‌ای نیز همراه است.

دلایل انجام پیوند ریه

شایع‌ترین بیماری‌هایی که ممکن است منجر به پیوند ریه شوند شامل فیبروز ریوی، آمفیزم، فیبروز کیستیک (CF)، فشار خون ریوی اولیه و بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) هستند. در این موارد، ریه‌ها دیگر قادر به انجام وظایف حیاتی خود، یعنی تبادل گازهای تنفسی، نیستند. با پیشرفت بیماری، سطح اکسیژن خون به شدت کاهش می‌یابد و بیمار به کمک دستگاه‌های اکسیژن یا تهویه مکانیکی نیاز پیدا می‌کند. اگر شرایط به گونه‌ای باشد که کیفیت زندگی به‌شدت افت کرده و امید به زندگی کاهش یابد، پزشکان ممکن است پیوند ریه را پیشنهاد دهند.

مراحل قبل از پیوند

قبل از انجام پیوند، بیمار باید تحت بررسی‌های گسترده‌ای قرار گیرد. این ارزیابی‌ها شامل آزمایش‌های خون، تصویربرداری پزشکی، بررسی عملکرد قلب و ریه، و بررسی وضعیت روانی و اجتماعی فرد می‌شود. همچنین تیم پزشکی وضعیت تغذیه، سابقه بیماری‌های دیگر و میزان توانایی بیمار برای تحمل جراحی و مراقبت‌های پس از آن را بررسی می‌کند. پس از تأیید واجد شرایط بودن، بیمار در لیست انتظار برای دریافت ریه قرار می‌گیرد؛ فرایندی که ممکن است از چند هفته تا چند ماه یا حتی بیشتر طول بکشد.

فرایند جراحی پیوند ریه

وقتی ریه‌ی اهداکننده‌ی مناسب پیدا شد، بیمار بلافاصله به بیمارستان فراخوانده می‌شود. عمل جراحی ممکن است بین ۴ تا ۱۲ ساعت یا بیشتر به طول انجامد، بسته به اینکه یک ریه یا هر دو ریه پیوند زده شود. در طی جراحی، ریه بیمار برداشته و ریه جدید جایگزین آن می‌شود. پس از عمل، بیمار برای مدتی در بخش مراقبت‌های ویژه بستری می‌شود تا علائم حیاتی، سطح اکسیژن و عملکرد ریه‌ی جدید به‌دقت پایش شود.

مراقبت‌های پس از پیوند

دوران پس از پیوند بسیار حساس است. بدن ممکن است ریه‌ی جدید را به عنوان یک بافت بیگانه شناسایی کرده و آن را پس بزند. برای جلوگیری از این واکنش، بیمار باید به طور مداوم داروهای سرکوب‌کننده‌ی سیستم ایمنی مصرف کند. این داروها سیستم ایمنی را تضعیف می‌کنند تا بدن به ریه جدید حمله نکند، اما در عین حال، خطر عفونت را نیز افزایش می‌دهند. بنابراین رعایت بهداشت، مراجعه منظم به پزشک، پرهیز از مکان‌های شلوغ، و پیروی دقیق از دستورات دارویی اهمیت زیادی دارد.

کیفیت زندگی پس از پیوند

در بسیاری از موارد، بیماران پس از پیوند ریه شاهد بهبود چشمگیر در کیفیت زندگی خود هستند. آن‌ها می‌توانند نفس بکشند بدون اینکه وابسته به اکسیژن باشند، فعالیت‌های روزمره را با انرژی بیشتری انجام دهند و زندگی نسبتاً عادی‌تری داشته باشند. با این حال، طول عمر ریه‌ی پیوندی محدود است و ممکن است بعد از چند سال، به دلایلی مانند پس‌زدگی مزمن یا عفونت، عملکرد آن کاهش یابد. به همین دلیل، پیگیری‌های پزشکی منظم و سبک زندگی سالم اهمیت زیادی دارند.

نتیجه‌گیری

پیوند ریه یک فرصت نجات‌بخش برای بیمارانی است که از بیماری‌های ریوی شدید رنج می‌برند و سایر درمان‌ها برای آن‌ها موثر نبوده‌اند. گرچه این عمل با خطرات و چالش‌هایی همراه است، اما می‌تواند زندگی دوباره‌ای به بیماران ببخشد. موفقیت پیوند به عواملی مانند وضعیت کلی بیمار، زمان مناسب پیوند، کیفیت مراقبت‌های بعد از عمل و پایبندی به درمان‌ها بستگی دارد. با پیشرفت‌های پزشکی، امید به موفقیت و افزایش طول عمر بیماران پس از پیوند روز به روز بیشتر می‌شود.

منبع: clinic-aram.com